هزاران درود بر کادر محترم والا موزیک
شهرزاد کرساکف یکی از ممتازترین – زیباترین و آموزنده ترین آثار کلاسیک است که هر شنونده ای با هر سلیقه از آن لذتی وصف نکردنی خواهد برد.سالیان سال از ساخت آن می گذرد و هنوز هم اهالی فن در عجبند که چگونه کرساکف این اثر شگفت انگیز را سروده است؟
اینها جملگی از آگاهی و نبوغ سرشار این آهنگساز ناسیونال روس سخن می گوید.این اثر بخاطر سازبندی(ارکستراسیون) بی نظیرش بسیار ستوده شده و تاثیری شگفت بر آهنگسازان بعد از خود به ویژه آهنگسازان فیلم گذاشته است.در واقع کرساکف با نوشتن این اثر این اصل را از خود به یادگار گذاشت که سازبندی عنصری محرک در تجسم بخشی موسیقی است و یک آهنگساز زمانی بزرگ است که بتواند ایده های خود را به گونه ای به شنونده انتقال دهد که قابل درک و تجسم باشد.این اثر یکی از شرقی ترین آثار موسیقی است که ساختاری بی نهایت استادانه و دلپذیر دارد.
از نخستین بار که این اثر به روی صحنه رفت تا همین امروز بارها و بارها پارتیسیون دلچسب آن توسط رهبران بزرگ و نامی جهان به اجرا در آمده و به دلیل آنکه این اثر به قدری از درونمایه قوی و منجسم برخوردار است حتی اگر زیر دست رهبری ناموفق یا محجوب اجرا شده او را موفق و معروف کرده و یا باز هم نکاتی از آن می توان دریافت که اجرا را شنیدنی کرده.من در بین اجراهای سالهای دور و نزدیک پنج اجرا از بزرگترین رهبران ارکستر تاریخ موسیقی انتخاب کردم که درباره هرکدام شرحی خواهم داد.
ابتدا از اجرای ارنست آنسرمه شروع می کنم.اولین برخورد من با کرساکف و شهرزادش با این اجرا بود.این اجرا آکادمیک ترین پنج اجرا است و آنسرمه در این اجرا نه چیزی را از قلم فرو می گذارد و نه دستخوش تغییر یا اغراق در اثر می شود.
بعد از آنسرمه با اجرای لئونارد برنشتاین با همراهی ارکستر فیلارمونیک نیویورک آشناییت پیدا کردم.شور و هیجانی که برنشتاین در این اجرا دارد علاقه وی را نسبت به آهنگساز نشان می دهد.در این اجرا ویولن سلو بسیار خوب از عهده پارت خود بر آمده و بسیار جای تحسین دارد و همچنین تک تک نوازندگان سعی کرده اند تا به بهترین وجه حالت های مختلف اثر را به شنونده ارائه دهند.چیزی که بیشتر در این اجرا جلوه می نماید تکنیک ضبط بی نظیر و خارق العاده آن است که فقط با شنیدن می توان از آن لذتی وافر برد.
سومین اجرا متعلق به لئوپولد استوکوفسکی و ارکستر سمفونی لندن است.این اجرا شرقی ترین و پراغراق ترین اجراهاست.استوکوفسکی در اجرای این اثر از سازهای زهی بشدت پرطمطراق و تا حدودی خشن استفاده کرده و زهی ها را کانون توجه قرار داده و یک ایراد اساسی ای که من می توانم به کل اجرا بگیرم دستپاچگی و شتابزدگی رهبر ارکستر است که گویی برای تمام شدن اجرا عجله دارد و اجازه نمی دهد که بخش های سلو با ارکستر با متانت و آرامش به هم متصل شوند.مثلا در موومان اول با استفاده کم نظیر از ویولن ها و در موومان دوم با استفاده شرقی از سازهای سلو باسون و ابوا اغراق در اجرا را ایجاد کرده و فضای دل انگیز و شرقی ایجاد شده در این اجرا بسیار ستودنی است ولی با دقت در همین دو موومان شتابزدگی در وصل بین سلوها و ارکستر را می توانید براحتی مشاهده کنید.تکنیک ضبط بسیار فراگیر و نیرومند این اجرا از نکات مثبت تلقی می شود.
بعد از آن به شنیدن شهرزاد با اجرای والری گرگیف و ارکستر سمفونی کیروف رسیدم.گرگیف که از رهبران والامقام عصر ماست در اجرای این اثر سنگ تمام گذاشته و بر جنبه دراماتیک اثر تاکید گذاشته و با خلوصی آکنده از احساس اجرایی متین و زلال از نظر وضوح و شفافیت به شنونده ارائه می دهد و با چیره دستی کامل از ارکستر صدایی آسمانی و پراحساس در می آورد.طنین صدای سازهای ارکستر در این اجرا از نکات مثبت ضبط تلقی می شود و تک تک نوازندگان ارکستر بخصوص سازهای سلو ویولن و ابوا با درکی عمیق به اجرا می پردازند و با اجرایی پرشور و شاعرانه خود را در دفتر تاریخ جاودانه می کنند.حتما سلو ابوا در ابتدا موومان دوم را بشنوید که در بین پنج اجرا نظیر ندارد.
تا قبل از شنیدن اجرای ریکاردو چایلی با ارکستر رویال کنسرت گبو آمستردام هلند از نظرم اجرای گرگیف بهترین سند شنیداری برای این اثر بود ولی وقتی این اجرا را شنیدم واقعا تحت تاثیر قرار گرفتم.بسیار استادانه و دلنشین چایلی از سازهای ارکستر کار کشیده و با آگاهی زیاد کاری کرده که تمامی نوازندگان ارکستر بخصوص جملگی نوازندگان سلو به بهترین وجه پارت های خود را عرضه کنند مخصوصا شاعرانه نواختن ویولن سلو – استادانه نواختن هارپ در پاساژهای سریع و یکپارچگی سازهای بادی چوبی با هارپ در نواختن پاساژها در موومان پایانی در پس زمینه اثر و….چایلی بسیار در درونمایه اثر غوطه ور شده و نشان می دهد که شهرزاد و سبک آهنگسازی کرساکف را به خوبی درک کرده و نکاتی جالب از پارتیسیون اثر به شنونده ارائه می دهد که در اجراهای دیگر به آن اشاره نشده و بشدت توصیه می کنم که به آن گوش فرا دهید.برجسته کردن هارمونی بادی برنجی ها در اواسط موومان اول – تولید صدایی شرقی و دودوک وار توسط باسون در اوایل موومان دوم و وضوح پیتزیکاتوهایی که در پس زمینه موومان دوم در اواسط و اواخر آن نواخته می شود – نواختن پرشور سازهای زهی در موومان های سوم و چهارم و شور جان فرسایی که در موومان خاتمه چایلی می ریزد کم نظیر و ستودنی است.همه اینها نکاتی هستند که از دست یک رهبر ماهر و ارکستر توانمندی بر می آید فقط تنها اشکال این اجرا ولوم پایین است که تنها نکته منفی این اجرا می تواند باشد ولی می توانیم به دلیل وجود نکات ارزشمند و مثبت در این اجرا از این مسئله بگذریم.
از نظر تکنیک ضبط اجراها به ترتیب زیر قرار می گیرند:
برنشتاین – استوکوفسکی – گرگیف – چایلی و آنسرمه
و از نظر بهتر بودن در رده اول دو اجرا و در رده های دیگر سه اجرا به ترتیب زیر قرار می گیرند:
1.(ریکاردو چایلی و والری گرگیف)
2.(برنشتاین و استوکوفسکی)
3.(ارنست آنسرمه)
بسیار بسیار از سایت بی نظیر والا موزیک بابت نشر این آلبوم ممنونم زیرا که مدتها دنبالش بودم و شما آن را در اختیارم قرار دادید.