آنچه در مورد فایلها Flac و Ape باید بدانیم!

با سلام خدمت شما

این روزها همه… همه که نه، ولی خیلی از فایل‌هایی که از سایت‌های موسیقی می‌گیرید پسوندهایی دارند که می‌تواند زیاد برایتان آشنا نباشد. و کامپیوترتان هم بصورت پیش‌فرض این فایلها را نمی شناسد. این شما هستید که باید موجبات آشنایی را فراهم کنید و با کلی Codec های جورواجور و مختلف، سیستم عاملتان را توجیه کنید که با چیز عجیبی روبرو نشده و … . فایل‌هایی با پسوندهای FLAC .APE .ALE. و M4a. که قرار است مثلاً همان کاری را که بکنند که mp3 و wma و بقیه فایل‌های آشنای روزگاران قدیم می‌کردند: پخش آهنگ برای گوش‌های شما!

اصلاً این فایل‌ها چی هستند و چرا وقتی mp3 هست دیگه باید کسی سراغ این فرمتها برود؟ اصلاً شاید من نمی خواهم فایلی که دانلود می‌کنم، Flac باشد؟! یا اگر بود، به چه صورت به فرمت Mp3 تبدیل کنم تا در ماشین و یا پلیرهای معمولی هم بتوانم گوش بدم؟ یا اگر من غیر از فایل M4a به هیچ فرمت دیگه‌ای گوش ندم! چه Music Playerهایی (و نه MP3 Player) می‌توانند آن را پخش کنند؟ و صدها سوال دیگر که جوابشرن رر در این پست خواهید گرفت. پس بصورت خیلی کلیشه‌ای: تا انتها با ما باشید!!

فایل‌های LOSSLESS چیستند؟

تمام فایل‌هایی که پسوندهای بالا را دارند (یعنی FLAC .APE. و M4a. ) را تحت عنوان فرمت فایل‌های صوتی فشرده بدون افت کیفیت می‌شناسند.

Lossless audio data file Compression به این معناست که یک فایل صوتی بدون کاهش کیفیت فشرده و کم حجم شده است.  فایلی که روی یک AudioCD قرار دارد وقتی تبدیل به mp3 می‎کنید، کیفیتش تا حدی پایین میاد. حالا بسته به اینکه با چه Bitrate این، تبدیل را انجام می دهید، کیفیت می تواند تغییر کند. اما فکرش را بکنید که همین فایل را بخواهید با همان کیفیت واقعی گوش دهید…خوب نمی‌توانید! بنابراین تنها راه این است که از فایل‌های Lossless استفاده کنید. یعنی از CD تبدیل به مثلاً FLAC کنید و جایی روی هاردتان نگه دارید و بعداً اگر خواستید دوباره از روی همون یک CD رایت کنید بدون اینکه کیفیت، ذره‌ای پایین بیاد. از این روش خیلی‌ها برای داشتن یه نسخه‌ی پشتیان از CDهای صوتی استفاده میکنند که اگر زمانی اصلCD خراب شد، گم شد یا دزد برد! بتوانید بدون نگرانی از دست دادن اطلاعات و کیفیتش، دوباره مثل روز اول داشته باشید. (البته دیگر عکس روی CD رو نمی‌اتونید مثل قبل برگردانید!)

Monkey’s Audio یا APE یکی از فرمت‌های است که بیشتر برای کاربران ویندوز مورد استفاده قرار می گیرد، اگرچه نرم افزارهای خاصی برای اینکه لینوکس هم این فرمت را بشناسد، پیدا میشود. تبدیل Audio CD به یک فایل APE نسبتاً زیاده است که البته به این برمی‌گردد که APE تا حدود 60 درصد CD رو میتواند فشرده بکند.

اصلی ترین رقیب فایل‌های با پسوند APE، فرمت FLAC هستند که امکانات بیشتری را در اختیار کاربران می‌گذارد و نرم‎افزارها و سخت افزارهای بیشتری هستند که از آن پشتیبانی می‌کنند. اصولاً مشکل میشود decoder فایل APE را روی Music Playerها پیاده کرد و این، یکی از دلایل کم‎اقبال بودن این فایل‌هاست.

برعکس APE که یه فرمت اوپن سورس محسوب نمیشود، FLAC کاملاً به سیستم عامل‌هایی مثل Linux آزادی عمل استفاده داده و اگر امتحان کرده باشید، وقتی که Linux را تازه نصب میکنید، فایل‌های FLAC از معدود فایل‌هایی هستند که بدون نصب برنامه‌ی اضافی ، امکان اجرا شدن را دارند (لینوکس، تر و تازه حتی MP3 هم که یه فرمت دارای کپی‌رایت هست را هم اجرا نمی‌کند.)

از دستگاه‌هایی که پخش APE را ساپورت می‌کنند هم من فقط COWON D2 و iRiver Spinn را در بازار ایران (بازار کامپیوتر پایتخت) دیده‌ام.

اما FLAC یا Free Lossless Audio Codec یکی از مهمترین و پرطرفدارترین فرمت‌های صوتی بدون افت کیفیت است که تا حدود 40 تا 45 درصد حجم یه AudioCD را می‌تواند فشرده‌سازی کند. (مثلاً حدود 280 مگابایت برای یه آلبوم کامل). از این نظر، FLAC فشرده‌سازی کمتری را نسبت به APE انجام میدهد و حجم بیشتری را اشغال میکند. این مقدار فشرده‌سازی برای فایلی مثل MP3 حدود 80 درصده می باشد. ولی یادمان باشد که با MP3 و فایل‌های مشابه، کیفیت فایل پایین میاید.

یکی از امکانات FLAC اینه است که می‌توانید مثل MP3 اطلاعات آهنگ و آلبوم و …. را در آن ذخیره کنید. رایگان بودن FLAC باعث شده تا خیلی از برنامه‌ها ساپورتش کنند و ضمناً میشود در Streaming هم از آن استفاده کرد (یعنی در پخش همزمان صدا یا تصویر از طریق اینترنت – مثل اینکه بروید در سایت یوتیوب و فیلم‌های خوب نگاه کنید!). تبدیل از فرمت‌های دیگر و از CD به FLAC هم سریع انجام میشود و سخت‌افزارهای خیلی بیشتری نسبت به سایر فرمت‌های Lossless ساپورتش می‌کنند.

بیشتر player های iAudio که در بازار نسبتاً راحت پیدا میشوند، و یکی دومدل از iriver بدون نیاز به نرم‌افزارهای اضافی و اکثر ورژن‌های iPod به غیر از Shuffle Touch (؟!) Classic و آی‌پاد های نسل دو و سه، با استفاده از برنامه‌ی Rockbox و PSP Sony با برنامه‌ی LightMP3 می‌توانند فایل FLAC را پخش کنند. ضمن اینکه گوشی‌های Symbian‎دار هم با نصب برنامه‌ی OggPlay قابلیت پخش این فایل را خواهند داشت.

در کنار این دو فرمت، شرکت Apple هم که خیلی احساس بیکاری بهش دست داده بوده، فرمت Apple Lossless Encoder را روانه بازار کرد. پسوندی که شما ممکن است با فایلش برخورد کرده باشید، m4a. که نوعی فایل MP4 به حساب میاد. این فرمت هم 40 تا 60 درصد می‌تواند حجم را پایین بیاورد. مسلماً این فایل در محصولات شرکت اپل به راحتی قابل اجراست. اکثر آی‌پادها این فرمت را ساپورت می‌کنند. ضمن اینکه در خیلی از گوشی‌های جاوا (بخصوص واکمن‌های سونی‌اریکسون) هم قابل اجراست. اما برای اینکه بتوانید آن را روی ویندوز اجرا کنید، باید یکی از برنامه‎های iTunes یا VLC Player را نصب کنید. برای Windows Media ، Player نیاز به Codec مخصوصی دارید که میتوانید از لینکهای انتهاای این پست دریافت کنید.

چطور این فایل‎ها را پخش کنیم؟

همونطور که گفتم FLAC بطور پیشفرض روی خیلی از نرم‌افزارها قابل اجراست. مثلاً Winamp یا JetAudio پخش این فرمت را پشتیبانی میکنند. برای همین هم ممکن است هیچ وقت متوجه نشده باشید که یه فایل Lossless را اجرا کرده‎‌اید. اما یک برنامه‌ی گردن کلفت مثل Windows Media Player آن را اجرا نمی‌کند تا زمانی که Codec مرتبط باهاش را نصب کنید. (نرم افزار های مرتبط در پست بعدی) فایل‌های M4a را هم می‌توانید با همین پلاگین در مدیاپلیر اجرا کنید. یادتان باشد که M4a در برنامه‌هایی مثل iTunes و حتی DivX Player هم اجرا میشوند.

چطور FLAC را به یک فرمت دیگر مثل MP3 تبدیل کنیم؟ چطور از یک فرمت دیگر مثل MP3 ، فایل FLAC بسازیم؟
بهترین و دم دست ترین برنامه برای Convert فایل، JetAudio 7.0 به بعد است. البته با نسخه 6.0 هم می شود ولی فکر می‌کنم که به دلایل کپی‌رایتی، امکانات تبدیلات MP3 با کیفیت بالا در آن نسخه وجود داشته باشد. ولی JA7.0 یک برنامه Ful Format Support هست و کلاً چیز دیگری غیر از این را توصیه نمی‌کنم. چون علاوه بر FLAC، تبدیل APE را هم با این برنامه میتوانید به راحتی انجام بدهید.
البته ساختن فایل FLAC یا APE از روی فرمتی مثل MP3 کار منطقی‎ای نیست، چرا که حجم فایل را بیخودی بالا می‌برید بدون اینکه تغییری در کیفیت حاصل بشود.
برنامه‌ی دیگری که می‌توانید استفاده بکنید ExactAudioCopy، برنامه‌ای است که سایت SourceForge پیشنهاد کرده. این برنامه، بیشتر امکاناتی را که برای کار با فایل‌های FLAC لازم دارید در اختیارتان قرار میدهد.

چطور از AudioCD، فایل FLAC بسازیم؟ چطور فایل‌های FLAC را روی CD رایت کنیم؟
JetAudio، اینجا هم به کار میاد. کافیه Rip را انتخاب کنید و در پنجره باز شده، درایو CD را انتخاب کنید. از قسمت Output Format، گزینه FLAC را انتخاب کنید. بعد روی Start کلیک کنید و منتظر بشوید تا غذا آماده شود. اگر تیک Rip Continuous Selected tracks as one file را بزنید، کل فایل‌های انتخابی شما از CD به صورت یک تک‌فایل FLAC ذخیره میشود.
وقتی از روی CD دارید به FLAC عمل فشرده‌سازی را انجام میدهید، می‌توانید یک فایل دیگر با پسوند CUE. بسازید که اطلاعات مثل طول هر قطعه، ترتیبشان، مشخصاتشان، CD-Text و حتی مکث بین قطعات را هم در خود ذخیره کند.

اما برای رایت CD با استفاده از فایل FLAC جریان یکم فرق می‌کند. این دفعه بهتر است از NERO استفاده کنیم. البته با JetAudio هم میشود اما به دلیلی که در ادامه خواهم گفت، Nero می‌تواند بهتر جواب دهد.

اما قبل از هرکاری، باید اول فایل dll. ای را دانلود کنید که NERO بتواند فایل‌های FLAC را بشناسد البته در آخرین نسخه شناسایی این فرمت امکان پذیر شده است. این فایل را می‌توانید در ادامه مطلب دانلود کنید. وقتی فایل zip حاوی DLL را دانلود کردید، به زیرشاخه‌ی Plugin های Nero بروید که معمولاً در این آدرس است:
X:Program Files/Nero/AudioPlugins

که :X پارتیشنی از هاردتان می باشد که NERO را آنجا نصب کردید (معمولاً درایو C ). فایل را اینجا کپی کنید. از این به بعد، nero و تمام برنامه‌های مرتبط با آن، می‌توانند FLAC را بخوانند و رایت کنند. فقط کافیه از NEW، گزینه‌ی AudioCD را انتخاب کنید و فایل‌های موردنظرتان را انتخاب کنید.

وقتی آلبومی را از اینترنت می‌گیرید که شامل فایل‌های FLAC (یا APE) هست، ممکن است برای هر تِرک، یه فایل وجود داشته باشد یا ممکن است به ازای کل آلبوم یه فایل درست کرده باشد. (که دیدیم که تو JeAudio قابل تنظیم می‌باشد) در این حالت دوم معمولاً فایلی CUE. مربوط به آلبوم هم همراهش وجود دارد.

اگر محتویاتی که در داخل این فایل به آنها اشاره شد، همه سالم و موجود، در دایرکتوری مقصد وجود داشته باشند، شما میتوانید صرفاً با باز کردن NERO و زدن دکمه Open و انتخاب فایل CUE.، دیسک موردنظرتان را رایت کنید. در غیراینصورت (یا با فرض اینکه فایل cue. را نداشته باشید، می‌توانید فایل FLAC. را در برنامه Nero Wave Editor باز کنید تا ترک‌های آلبوم را پیدا کند. این کار را با استفاده از منوی Edit >Pause Detection و زدن دکمه OK در پنجره بازشده، انجام میدهیم.

برنامه، سکوت‌های بین قطعات را تشخص میدهد و آن را مشخص میکند. بعد از این، کافیه از منوی Edit اینبار Save Tracks as Files را انتخاب کنید و قطعاتتان را به صورت جدا از همه ذخیره کنید. اشکال این قسمت کار اینه که تمام قطعات با پسوند fla. ذخیره میشوند که شما باید به صورت دستی، یه c به انتهای پسوند اضافه کنید.

بهترین راه برای پخش فایلهای Flac , Ape روی کامپیوتر !

پیشنهاد می شود از برنامه Kmplayer و یا Potplayer استفاده کنید بدین صورت که در آلبوم فایلهای Flac , Ape فایلی با پسوند Cue وجود دارد ، این فایل را با برنامه های ذکر شده اجرا کنید ، بدین صورت فایلهای حجیم یک تیکه به صورت ترک بندی و با نام هر قطعه برای شما پخش خواهد شد.

بهترین راه برای تبدیل فایلهای یک تیکه Flac , Ape !

وقتی آلبوم با فرمت Flac , Ape دانلود می کنید ممکن است آن فایلها به صورت یک تکه باشد برای ترک بندی آن فایل ابتدا فایل Monkey's Audio را دانلود کنید بعد از نصب فایل Medieval CUE Splitter را دانلود کرده و نصب کنید.

برای ترک بندی فایلهای ذکر شده فایل Cue کنار آنها را با برنامه Medieval CUE Splitter باز کنید تا به صورت ترک بندی برای شما نشان دهد سپس با زدن دکمه splitt عملیات انجام می شود. با برنامه JetAudio هم می توانید به راحتی این ترک ها را به فرمت دلخواه خود تبدیل کنید.